We wniosku dotyczącym Europejskiej Deklaracji w sprawie ruchu rowerowego, przyjętym dzisiaj przez Komisję Europejską, uznano rower za zrównoważony, dostępny i włączający, niedrogi i zdrowy środek transportu, mający dużą wartość dodaną dla gospodarki UE. Wymienia zasady mające na celu wspieranie ruchu rowerowego, które będą wyznaczać kierunki przyszłych działań w UE. Jasne zobowiązania, takie jak bezpieczne i spójne sieci rowerowe w miastach, lepsze połączenia z transportem publicznym, bezpieczne miejsca parkingowe, budowa punktów ładowania rowerów elektrycznych i autostrad rowerowych łączących miasta z obszarami wiejskimi, są niezbędne do poprawy jakości, ilości, ciągłość i atrakcyjność infrastruktury rowerowej we wszystkich państwach członkowskich.
Komisja proponuje tekst Deklaracji Ruchu Rowerowego. Pod linkiem tekst oryginalny, poniżej nasze tłumaczenie dokumentu:
Europejska Deklaracja w sprawie ruchu rowerowego
Parlament Europejski, Rada i Komisja Europejska uroczyście proklamują następującą wspólną Deklarację w sprawie ruchu rowerowego
Preambuła
Transport ma kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarczego i społecznego, a także dla tworzenia miejsc pracy i promowania dostępu do innych podstawowych usług, takich jak zatrudnienie, edukacja, zdrowie i opieka. Nadal jednak pozostaje znaczącym źródłem emisji gazów cieplarnianych oraz zanieczyszczenia powietrza, hałasu i wody. Zagęszczenie ruchu pozostaje poważnym wyzwaniem dla wydajności systemów transportowych, a także pogarsza warunki życia na dotkniętych obszarach, co wiąże się ze znacznymi kosztami dla społeczeństwa i gospodarki.
(2) Zrównoważone formy transportu są niezbędne do osiągnięcia celów UE w zakresie klimatu, zerowej emisji zanieczyszczeń i efektywności energetycznej. Wśród nich jazda na rowerze jest jednym z najbardziej zrównoważonych, zdrowych i wydajnych sposobów transportu, posiadającym znaczny potencjał wspierania dekarbonizacji transportu miejskiego i pomagania w osiągnięciu ogólno unijnego celu, jakim jest redukcja emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55% do 2030 r. w porównaniu z 1990 r. neutralność klimatyczna do 2050 r. zgodnie z Europejskim prawem klimatycznym. Pomoże nam to również w osiągnięciu ambicji zerowej emisji zanieczyszczeń, co przyniesie liczne dodatkowe korzyści w innych obszarach. Znaczenie dalszego rozwoju ruchu rowerowego jest szczególnie kluczowe dla europejskich miast i miasteczek w ramach naszych celów klimatycznych.
(3) Jazda na rowerze obejmuje szeroką i dynamiczną gamę pojazdów drogowych napędzanych siłą mięśni, w tym rowery terenowe, rowery towarowe, rowery do przewożenia dzieci, rowery dla osób niepełnosprawnych, rowery trójkołowe, rowery poziome, welomobile, tandemy, rowery elektryczne i przyczepki rowerowe. Zaspokajają szeroki zakres potrzeb w zakresie transportu i mobilności oraz wymagają odpowiedniej infrastruktury. Rower odgrywa coraz większą rolę w miejskim transporcie towarów, w szczególności w dostawach paczek i zakupach, dzięki rowerom towarowym i tym podobnym. Aby w pełni wykorzystać potencjał ruchu rowerowego, polityka rowerowa powinna odzwierciedlać tę różnorodność.
(4) Aby w pełni wykorzystać potencjał, należy odpowiednio uwzględnić rower w polityce mobilności w miastach na wszystkich poziomach zarządzania i finansowania, planowania transportu, podnoszenia świadomości, alokacji przestrzeni, przepisów bezpieczeństwa i odpowiedniej infrastruktury, ze szczególnym naciskiem na osoby niepełnosprawne lub o ograniczonej sprawności ruchowej. Na przykład unijna koncepcja planowania zrównoważonej mobilności w miastach stawia w centrum aktywną mobilność, w tym jazdę na rowerze. Środki wspierające ruch rowerowy należy zgłaszać w ramach filaru dekarbonizacji krajowych planów w zakresie energii i klimatu oraz należycie uwzględnić je w planach misji „Horyzont Europa” obejmującej 100 miast neutralnych dla klimatu i inteligentnych do roku 2030.
(6) Jazda na rowerze poprawia relacje społeczne, przyczyniając się do zdrowia fizycznego i psychicznego oraz dobrego samopoczucia ludzi. Jest to umiarkowana aktywność fizyczna, która zmniejsza ryzyko dla zdrowia i przedwczesną śmierć związaną z siedzącym trybem życia. Rowery ze wspomaganiem elektrycznym cieszą się coraz większą popularnością i pozwalają ludziom pokonywać większe odległości, zaspokajać potrzeby w zakresie mobilności i transportu rodzin, małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) oraz docierać do dodatkowych grup, takich jak osoby starsze i osoby niepełnosprawne lub o ograniczonej sprawności ruchowej.
(6) Aby przyciągnąć więcej osób do korzystania z roweru, na obszarach miejskich i wiejskich oraz pomiędzy nimi, niezbędna jest większa i lepsza bezpieczna infrastruktura rowerowa w całej UE. Z lepszej infrastruktury rowerowej skorzystają także inne środki, takie jak rozwiązania w zakresie mikromobilności.
(7) Aby sprostać ambicjom, jakim jest zwiększenie liczby osób korzystających z roweru, potrzebne jest finansowanie przeznaczone na korzystanie z roweru – na poziomie lokalnym, krajowym i europejskim. Warunkiem znacznej poprawy warunków ruchu rowerowego i utrzymania infrastruktury jest odpowiedni poziom inwestycji.
(8) Bezpieczeństwo jest warunkiem wstępnym zachęcania ludzi do korzystania z roweru, zwłaszcza tych grup, które mogą się jeszcze wahać, w tym wielu kobiet, dzieci i osób starszych. Oprócz bezpieczniejszej infrastruktury, takiej jak wydzielone ścieżki rowerowe i strzeżony parking, wszystkie elementy podejścia „Bezpieczny system” należy zastosować zarówno w odniesieniu do rowerzystów, jak i pojazdów silnikowych oraz kierowców dzielących drogę z rowerzystami. Obejmuje to bezpieczną prędkość, bezpieczne użytkowanie dróg i bezpieczne pojazdy, poparte rygorystycznym egzekwowaniem przepisów ruchu drogowego. Opracowanie standardów dla ścieżek rowerowych zwiększyłoby bezpieczeństwo wynikające z projektu nowej infrastruktury rowerowej. Szkolenia i edukacja, np. w szkołach, mogą pomóc w promowaniu bezpiecznej jazdy na rowerze.
(9) Europejski przemysł rowerowy jest światowym innowatorem i liderem, a także ważnym i rozwijającym się sektorem gospodarki. Obecnie reprezentuje ponad 1 000 MŚP i zapewnia 1 milion miejsc pracy, a potencjał ma znacznie więcej.
(10) Jazda na rowerze jest również kluczowym czynnikiem umożliwiającym zrównoważoną turystykę i przyczynia się do zapewnienia łączności w obrębie obszarów wiejskich i miejskich oraz pomiędzy nimi, zwłaszcza w połączeniu z pociągami, autobusami i innymi środkami transportu, tworząc multimodalne usługi w zakresie mobilności. Przynosi wymierne korzyści lokalnej gospodarce, w szczególności MŚP.
(11) Dane dotyczące ruchu rowerowego nie są gromadzone w UE w sposób spójny. Wpływa to na optymalny wybór inwestycji transportowych oraz ocenę efektywności już podjętych działań.
(12) Oczekuje się, że zasady zawarte w niniejszej deklaracji pomogą w realizacji celów UE w zakresie klimatu i ochrony środowiska, w tym w szczególności planu działania na rzecz zerowego poziomu zanieczyszczeń i innych celów Europejskiego Zielonego Ładu, strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności oraz nowego Ramy mobilności miejskiej UE.
(13) Parlament Europejski przyjął uchwałę w sprawie opracowania strategii rowerowej UE w lutym 2023 r. W 2022 r. sześć państw członkowskich UE przygotowało Europejską deklarację rowerową, która została dotychczas podpisana przez większość państw członkowskich.
(14) Promowanie i wdrażanie zasad zawartych w niniejszej Deklaracji stanowi zobowiązanie polityczne Unii. Unia jest odpowiedzialna za wykonanie niniejszej deklaracji we współpracy ze swoimi państwami członkowskimi, zgodnie z ich odpowiednimi kompetencjami i w pełnej zgodności z prawem Unii.
Deklaracja w sprawie jazdy na rowerze
Naszym celem jest uwolnienie pełnego potencjału ruchu rowerowego w UE. Niniejsza Deklaracja uznaje jazdę na rowerze za jedną z najbardziej zrównoważonych, dostępnych i włączających, tanich i zdrowych form transportu i rekreacji oraz jej kluczowe znaczenie dla europejskiego społeczeństwa i gospodarki. Deklaracja powinna służyć jako strategiczny kompas dla istniejących i przyszłych polityk i inicjatyw związanych z ruchem rowerowym.
W związku z tym oświadczamy, że:
Rozdział I: Rozwój i wzmacnianie polityk rowerowych
UE i jej państwa członkowskie, a także władze regionalne i lokalne mają do odegrania kluczową rolę we wspieraniu dalszego upowszechniania ruchu rowerowego.
Zobowiązujemy się do:
- opracowywania, przyjmowania i wzmacniania polityk i strategii rowerowych na wszystkich odpowiednich poziomach zarządzania;
- podjęcia niezbędnych środków w celu jak najszybszego wdrożenia polityk i strategii rowerowych;
- nadania priorytetu środkom rowerowym w planowaniu zrównoważonej mobilności miejskiej, włączając szerszy obszar dojazdów do pracy poza granicami gmin;
- zachęcania przedsiębiorstw, organizacji i instytucji do promowania korzystania z roweru poprzez programy zarządzania mobilnością, takie jak zachęty do dojazdu rowerem do pracy, udostępnianie firmowych (e-)rowerów, odpowiednich parkingów i obiektów rowerowych oraz korzystanie z usług dostaw na rowerach;
- promowania jazdy na rowerze jako zdrowego sposobu transportu lub rekreacji poprzez podnoszenie świadomości, kampanie informacyjne, budowanie potencjału i szkolenie specjalistów w zakresie aktywnej mobilności, w tym na odpowiednich forach międzynarodowych
Rozdział II: Zachęcanie do włączającej, niedrogiej i zdrowej mobilności
Każdy, w tym osoby niepełnosprawne lub osoby o ograniczonej sprawności ruchowej, niezależnie od wieku i płci, powinien mieć dostęp do mobilności, a jazda na rowerze może się w tym znacząco przyczynić. Jazda na rowerze powinna być również przystępna cenowo niezależnie od poziomu dochodów i promowana jako korzystna dla zdrowia psychicznego i fizycznego.
Zobowiązujemy się do:
- zwiększenia wykorzystania ruchu rowerowego w celu promowania włączenia społecznego poprzez zwrócenie szczególnej uwagi na potrzeby kobiet, dzieci, osób starszych oraz grup bezbronnych i marginalizowanych;
- podejmowania działań zapewniających lepszy dostęp do ruchu rowerowego osobom niepełnosprawnym lub o ograniczonej sprawności ruchowej;
- podejmowania działań zwiększających aktywną mobilność osób starszych i tym samym przyczynianie się do aktywnego starzenia się;
- zapewniania ukierunkowanych szkoleń rowerowych, w szczególności dla dzieci oraz grup bezbronnych i marginalizowanych;
- nakłaniania do stosowania przez państwa członkowskie obniżonych stawek VAT na dostawę, wypożyczanie i naprawę rowerów i rowerów elektrycznych, wprowadzoną dyrektywą Rady (UE) 2022/54210 w celu zwiększenia przystępności cenowej.
Rozdział III: Tworzenie liczniejszej i lepszej infrastruktury rowerowej
Poprawa jakości, ilości, ciągłości i atrakcyjności infrastruktury rowerowej jest niezbędna do promowania szerszego korzystania z roweru.
Zobowiązujemy się do:
- znaczącego zwiększenia bezpiecznej i spójnej infrastruktury rowerowej w całej Europie;
- opracowywania i wykorzystywania wytycznych UE w sprawie norm dotyczących wymagań jakościowych dotyczących niechronionych użytkowników dróg, w tym rowerzystów, zgodnie z dyrektywą (UE) 2019/1936 w sprawie zarządzania bezpieczeństwem infrastruktury drogowej;
- zapewnienia wystarczającej przestrzeni rowerzystom i innym niechronionym użytkownikom dróg w celu zwiększenia poziomu bezpieczeństwa, w szczególności poprzez fizyczne oddzielenie ścieżek rowerowych od ruchu zmotoryzowanego, tam gdzie to możliwe;
- działania na rzecz stworzenia spójnej sieci rowerowej w miastach oraz poprawy połączeń między obszarami podmiejskimi i wiejskimi a centrami miast, w tym autostradami rowerowymi;
- zapewnienia bezpiecznych miejsc do parkowania rowerów na obszarach miejskich i wiejskich, w tym na dworcach kolejowych i autobusowych oraz w węzłach mobilności;
- wspierania rozmieszczenia punktów ładowania rowerów elektrycznych w planowaniu urbanistycznym oraz na parkingach rowerowych wewnątrz i na zewnątrz budynków.
Rozdział IV: Zwiększanie inwestycji i tworzenie korzystnych warunków dla ruchu rowerowego
Aby uwolnić potencjał ruchu rowerowego, potrzebne są dalsze inwestycje.
Zobowiązujemy się do:
- zapewnienie wsparcia technicznego, finansowania i finansowania w celu pomocy w opracowaniu i wdrożeniu strategii rowerowych i inwestycji związanych z rowerem; obejmuje to wykorzystanie dostępnych instrumentów UE, w szczególności Społecznego Funduszu Klimatu, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Instrumentu Wsparcia Technicznego oraz Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności w celu wspierania działań rowerowych;
- uwzględnienia ruchu rowerowego w inwestycjach na wszystkich poziomach sprawowania rządów;
Rozdział V: Poprawa bezpieczeństwa i ochrony ruchu drogowego
Każdy powinien mieć możliwość bezpiecznego poruszania się na rowerze.
Zobowiązujemy się do:
- działania na rzecz urzeczywistnienia wizji zero 14 (brak ofiar śmiertelnych na drogach do 2050 r.), w tym w przypadku niechronionych użytkowników dróg, przy jednoczesnym osiągnięciu tymczasowego celu, jakim jest zmniejszenie o 50% liczby ofiar śmiertelnych i poważnych obrażeń do 2030 r. zgodnie z Deklaracją z Valletty;
- egzekwowania przepisów i przepisów dotyczących bezpieczeństwa drogowego w celu zapewnienia współistnienia różnych środków transportu, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony rowerzystów i innych niechronionych użytkowników dróg;
- zapewnienie, że przepisy dotyczące wymogów bezpieczeństwa mających zastosowanie do rowerów elektrycznych są istotne, oraz promowanie ich wdrażania;
- poprawa bezpieczeństwa na publicznych parkingach rowerowych (w tym w węzłach rowerów publicznych i węzłach multimodalnych) oraz zwiększenie wysiłków na rzecz rozwiązania problemu kradzieży rowerów;
- wzmocnienie szkoleń rowerowych – w tym uczenie dzieci i młodzieży jazdy na rowerze – oraz kampanie podnoszące świadomość na temat bezpieczeństwa ruchu drogowego, w szczególności w zakresie największych zagrożeń dla rowerzystów, a także wspieranie bezpiecznego korzystania z rowerów i rowerów elektrycznych, a także zajęcie się świadomość bezpieczeństwa niechronionych uczestników ruchu drogowego podczas szkolenia kierowców.
Rozdział VI: Wspieranie wysokiej jakości zielonych miejsc pracy i rozwój światowej klasy europejskiego przemysłu rowerowego
Większe wykorzystanie ruchu rowerowego oznacza więcej wysokiej jakości lokalnych miejsc pracy i jest korzystne dla gospodarki UE i branży rowerowej, a także przyczynia się do realizacji celów strategii przemysłowej UE.
Zobowiązujemy się do:
- stworzenia warunków do zwiększenia europejskiej produkcji szerokiej gamy rowerów (w tym rowerów elektrycznych, rowerów dla osób niepełnosprawnych) i ich komponentów, w tym dostęp do materiałów, wyposażenia i utrzymanie równych szans na całym świecie poprzez istniejące instrumenty ochrony handlu UE;
- wspierania sektora usług rowerowych, w tym podmiotów ekonomii społecznej i obiegu zamkniętego rowerów (ponowne wykorzystanie, naprawa i wypożyczenie);
- tworzenia sprzyjających warunków do stymulowania wysokiej jakości miejsc pracy i klastrów rowerowych, w tym w turystyce rowerowej, w celu znacznego zwiększenia liczby wysokiej jakości miejsc pracy związanych z jazdą na rowerze, wspierania MŚP oraz podnoszenia odpowiednich umiejętności i szkolenia zawodowego;
- zwiększenia atrakcyjności sektora i umożliwienia istotnej zmiany miejsca pracy z innych odpowiednich branż;
- uznania europejskiej branży rowerowej za partnera w systemie mobilności w celu wzmocnienia odporności, zrównoważonego rozwoju, obiegu zamkniętego i cyfryzacji w sektorze rowerowym;
- wspierania branż usług rowerowych, takich jak wypożyczanie rowerów i logistyka rowerowa, zwłaszcza w miastach, w tym poprzez wzmocnienie integracji logistyki rowerowej z systemem logistycznym.
Rozdział VII: Wspieranie multimodalności i turystyki rowerowej
Rower powinien odgrywać kluczową rolę w poprawie połączeń multimodalnych i turystyki, zwłaszcza w połączeniu z pociągami, autobusami i innymi środkami transportu, zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich.
Zobowiązujemy się do:
- promowania i wdrażania rozwiązań multimodalnych na obszarach miejskich, podmiejskich i wiejskich, a także w przypadku podróży długodystansowych, poprzez tworzenie większej synergii między rowerem a innymi środkami transportu, np. umożliwienie przewozu większej liczby rowerów w autobusach i pociągach oraz zapewnienie bezpieczniejszych i chronionych miejsc parkingowych dla rowerów na stacjach i węzłach mobilności;
- wspierania systemów rowerów publicznych jako rozwiązania umożliwiającego dostęp do usług transportu publicznego pierwszej i ostatniej mili;
- tworzenia korzystnych warunków do wspierania ruchu rowerowego jako zrównoważonego środka rekreacji i turystyki.
Rozdział VIII: Poprawa gromadzenia danych na temat ruchu rowerowego
Dane dotyczące ruchu rowerowego należy gromadzić w całej UE w ten sam sposób, aby zapewnić skuteczne monitorowanie postępów we wdrażaniu zasad i zobowiązań zawartych w niniejszej Deklaracji.
Zobowiązujemy się do:
- monitorowania realizacji naszych zobowiązań;
- umożliwienia ciągłego pomiaru postępów w korzystaniu z transportu rowerowego w UE poprzez ustanowienie ogólnounijnych punktów odniesienia obejmujących długość, gęstość sieci, jakość i dostępność infrastruktury rowerowej oraz usług dla kilku typów użytkowników, całkowity udział ruchu rowerowego działalność transportowa i mobilna oraz liczba poważnych obrażeń i ofiar śmiertelnych wśród rowerzystów;
- opracowania zharmonizowanych wskaźników związanych z ruchem rowerowym dla węzłów miejskich Transeuropejskiej Sieci Transportowej (TEN-T);
- opracowywania statystyk dotyczących ruchu rowerowego i jego infrastruktury na szczeblu lokalnym, krajowym i unijnym, w tym współpraca między państwami członkowskimi a Eurostatem w celu gromadzenia danych dotyczących ruchu rowerowego.
